малолетний: pauciennis [e]; peradolescens; nondum plena aetate; nondum per aetatem sui juris; alienae tutelae;
малолетство: defectus [us, m] aetatis plenae; aetatula [ae, f];
с: малолетства: a stirpe; ab adolescentia; a prima juventute; a parvulis; usque a pueris;
еще: с: малолетства: ты: отличился: в словесных науках a puero floruisti artibus iis, quae ab humanitate nomen acceperunt; jam inde ab ineunte aetate disciplinas eas coluisti, quae humaniores nuncupantur; ab aetatis initio humanitatis studio complexus es; a teneris ad eas artes animum adjunxisti, quibus aetas puerilis ad humanitatem informari solet;
межа limes, itis, m; margo, inis, f; versura [ae, f]; terminus [i, m]; finis [is, m]; terminatio [onis, f]; terminalis lapis, idis, m;
+ межевой знак terminus (terminos movere, propagare);
междометие interjectio [onis, f];
междоусобия bella [orum, npl] intestina; turba [ae, f]; tumultus [us, m]; discordia [ae, f]; dissidium [ii, n]; bellum [i, n] civile; civilia discordia [ae, f]; turbamenta [orum, npl]; res turbulentae;
+ Фракия раздиралась междоусобиями Thracia diacors agebat;
+ посеять междоусобие discordias serere; turbas / tumultum facere;
+ от междоусобия многие города потерпели великое несчастие и полное разрушение e civilibus discordiis / contentionibus multarum rerum publicarum pernicies fluxit / manavit / orta est; civiles contentiones multis urbibus perniciem [e]xitium, pestem [e]xcidium, ruinam, interitum attulerunt;
между inter;
+ между тем interdum; interea; tantisper; ceterum; interim;
+ между тем как dum;
международный internationalis [e]; omnium gentium; mundi; mundialis [e];
+ международное объединение (ассоциация) associatio internationalis;
+ международный конгресс ботаников conventus botanicorum omnium gentium (mundi);
междуреберный intercostalis [e];
междуречье interamnium [ii, n]; terra [ae, f] interamna;
менее, меньше minus; parcius; infra;
+ менее известный minus cognitus;
+ более или менее plus minusve;
+ менее всего minime;
+ тем не менее nihilominus;
+ они сделали это меньше чем за три часа id minus horis tribus perfecerint;
+ гораздо меньше multo minus;
менструация menstruatio [onis, f];
меньший minor, us; deterior, ius;
меньшинство minor pars [partis, f]; minoritas [atis, f];
меню ciborum compositio [onis, f]; tabula [ae, f] (tabella) ciborum;
меняться verti [or, rsus sum]; mutari [or, atus sum], se mutare [1]; transformare [1] se, transformari [or, atus sum]; variare [1]; migrare [1];
+ всё меняется omnia vertuntur;
мера mensura [ae, f]; modus [i, m]; modulus [i, m];
+ в значительной мере multo;
+ в известной мере aliquatenus; quodammodo;
+ в полной мере omnino;
+ ни в коей мере neutiquam;
+ по крайней мере saltem; utique;
+ по мере того как prout;
+ если бы он не принял предупредительных мер nisi isset obviam;
+ принимать (суровые) меры против кого-л. vindicare in aliquem;
+ нужно принять меры, чтобы не… videndum est, ne…
+ сверх меры super debitum; plus debito; сверх всякой меры per supergressum;
место locus [i, m]; statio [onis, f] (qua positus fueris in statione, mane); stabulum [i, n] (stabile stabulum habere);
+ место для печати locus sigilli;
+ первое место primae [arum, fpl] (primas alicui concedere, dare); summa [ae, f]; primatus [us, m];
+ первое место среди сословий и в управлении summa ordinis consiliique;
+ больное место vulnus [eris, n] occultum;
+ людные места celebritates (odisse);
+ в том же самом месте и в то же самое время eodem et loci vestigio et temporis;
+оставаться на месте (in) vestigio suo haerere;
+ удерживать за собой место manēre in loco;
+ занимать чьё-л. место in locum alicujus succedere;
местожительство sedes [is, f]; domicilium [ii, n]; habitatio [onis, f];
местоимение pronomen [inis, n];
местонахождение, местоположение, местопребывание locus [i, m]; loci situs [us, m]; statio [onis, f] (qua positus fueris in statione, mane); situatio [onis, f]; positio [onis, f]; cubile [is, n] (veritatis); stabulum [i, n] (stabile stabulum habere); sedes [is, f]; domicilium [ii, n];
метаться fluctuar [1] (animus fluctuat; inter spem metumque; inter mortis metum et vitae tormenta); volitare [1] (in foro; per mare; ultro citroque); trepidare [1] (per alia atque alia consilia);
метод methodus, i, f; via [ae, f] (medendi; optimarum artium); ratio [onis, f];
+ метод практического упражнения via exercitationis;
+ основа и метод защиты defensionis ratio viaque;
+ надлежащий (правильный) метод обучения via discendi;
милостыня eleēmosyna [ae, f]; stips, stipis, f (largifica); egestatis subsidium [ii, n];
+ подавть милостыню бедным pauperibus eleemosynam largiri;
+ жить милостынею aliena misericordia / stipite corrogata vitam sustentare;
+ просить / собирать милостыню mendicare / stipem poscere / rogitare / cogere; stipem colligere;
+ протянуть руку для милостыни manum ad stipem porrigere; cibo mendicato pasci; mendicando vitam tolerare;
милость beneficium [ii, n]; venia [ae, f]; gratia [ae, f]; bona gratia [ae, f]; mansuetudo [inis, f]; favor [oris, m]; benevolentia [ae, f]; clementia [ae, f]; indulgentia [ae, f];
+ по чьей-л. милости beneficio alicujus;
+ по милости (милостью) богов dis volentibus;
+ в виде милости in beneficii loco, in beneficio;
+ просить у богов милости, чтобы они даровали победу veniam petere a diis, ut victoriam prosperent;
+ прошу об этой последней милости extremam hanc oro veniam;
+ в милость взойти кому gratiam alicujus inire;
+ в особенной милости у кого быть florēre prae aliis gratia alicujus; summa apud aliquem valēre gratia; in amore ac deliciis esse alicui; gratiosum alicui esse; apud aliquem gratia et auctoritate valēre;
+ в милость прежнюю он опять принят restitutus est in antiquum gratiae locum, rediit in alicujus gratiam;
+ оказывать милость кому beneficium alicui praestare / tribuere / exhibēre; benevolum se alicui dare;
+ милости кого лишить benevolentiam tollere, adimere;
+ милостию божьей я здоров divino beneficio recte valeo / commoda utor valetudine;
министество Ministerium [ii, n]; supremum consilium [ii, n]; administerium [ii, n] publicum; sedes [is, f] administri (... praepositi)
+ министерство сельского хозяйства Ministerium Agriculturae;
+ министерство здравохранения ministerium publicum saluti populi tuendae;
министр minister [tri, m]; administer (publicus); administra [ae, f] (publica);
+ м-р иностранных дел Германии minister Germanicus rerum exterarum;
миновать transire [4] (aetas transiit); praeterire [4]; elabi [or [e]lapsus sum]; praeterlabi; defluere [o, xi, ctum]; transvehere [o, xi, ctum]; paretervertere [o, rti, rsum]; evitare [1];
+ я рад, что эта гроза миновала hunc nimbum transisse laetor;
минога Petromizon marinus;
минувший elapsus [a, um]; praeteritus [a, um]; ulterior,ius;
+ приятно вспоминать о прошедшем juvat praeteritorum meminisse; juvat hic superioris aetatis memoria; vetera illa et jam paene oblitterata commeminisse placet;
минус signum [i, n] negativum;
минута minuta [ae, f] (pars horae); momentum [i, n] / punctum [i, n] temporis; primum temporis scrupulum [i, n];
+ сию минуту extemplo;
+ не иметь ни одной спокойной минуты nullum otiosum spiritum ducere;
+ отнять у себя несколько минут subripere aliquid spatii;
минутный momentaneus [a, um];
мир I. mundus [i, m]; orbis [is, m] terrarum; orbis [is, m] universus; cosmos [i, m]; regnum [i, n]; universum [i, n]; universitas [atis, f], universitas rerum; res (rerum contemplatio); natura [ae, f]; rerum natura;
+ сотворение мира cosmopoëia [ae, f];
+ от сотворения мира ab orbe condito; a principio mundi; ab ortu mundi; olim; quondam;
+ весь мир theatrum orbis terrarum;
+ на глазах у всего мира in theatro orbis terrarum;
+ все, что есть в мире quidquid caelul suo ambitu complectitur; quidquid in se orbis terrarum continet; quidquid in orbe terrarum est;
мир II. pax [pacis, f]; quies [etis, f]; tranquillum [i, n]; otium [ii, n]; concordia [ae, f]; foedus [eris, n]; amicitia [ae, f];
+ жить в мире, поддерживать мир pacem agere; uti pace;
+ жить в условиях непрочного мира incertā pace agere;
+ мир заключен convenit pax;
+ просить мира pacem orare;
+ выгоды мира pacis honestamenta;
+ купить мир redimere pacem;
+ утвердить мир с кем constituere cum aliquo pacem; componere pacem; agere / conficere / pangere pacem cum aliquo;
+ восстановить мир с кем pacis foedus renovare / confirmare; pacem restituere;
+ разорвать мир с кем pacis foedus frangere / rumpere; pacta et conventa convellere;
+ сохранять мир pacis foedere stare;
+ восстановить мир между ссорящимися (inter se) dissidentes pacificare / conciliare / reconciliare / in concordiam adducere; inter discordes pacem restituere; quempiam alteri / aliquem in gratiam cum altero reducere / restituere; quempiam alteri / cum altero reconciliare; dissidentes in concordiam revocare; inter dissidentes concordiam conciliare;
миска gabata [ae, f]; mazonomus [i, m]; calix, icis, m; patina [ae, f]; catinus [i, m];
+ стоят миски – в меньшей были бобы, в большей – зелень stant calices – minor inde fabas, olus alter habebat;
митрополия metropolis [is, f]; urbs [urbis, f] metropolitana;
миф fabula [ae, f]; mythus [i, m] (mythos);
мифический fabulosus [a, um]; mythicus [a, um];
мифология historia [ae, f] fabulosa; fabulae [arum, fpl]; mythologia [ae, f];
мифологический mythologicus [a, um];
мишень scopus [i, m]; nota [ae, f], quo sagitta dirigitur;
+ это орудие попадает в мишень за 2000 шагов hoc tormentum bis mille passibus globo recta linea scopum petit;
мишура ex orichalco lamellae; adulterinum / adulteratum aurum [i, n];
младенчество infantia [ae, f] (до 7 года жизни); cunabula (npl); prima / primaeva / lactens / infantis aetas [atis, f];
+ с младенчества a cunabulis; ab ineunte aetate; a parvis; a prima adolescentia; a pueritia; ab incunabulis; a teneris / tenerrimis unguis; a primo aetatis exordio;
младший minor natu; aetate minor / inferior / posterior;
+ младший из братьев fratrum junior / aetate minimus;
+ самый младший natu minimus;
млекопитающее mammale [is, n] (animal; Omnia animalia, quae pullos suos ubere vel mamma nutriunt, mammalia nominantur);
млечный lacteus [a, um];
+ Млечный путь Via [ae, f] Lactea; galaxia [ae, f];
мнение opinio [onis, f]; setentia [ae, f]; placitum [i, n]; arbitrium [ii, n]; consilium [ii, n]; mens [mentis, f]; animus [i, m]; suffragium [ii, n]; judicium [ii, n]; persuasio [onis, f];
+ определённое мнение sententia destinata; sensus;
+ ложное мнение opinio falsa;
+ предвзятое мнение opinio praesumpta;
+ по моему мнению mea sententia; meo sensu; me censente;
+ по твоему мнению suffragio tuo;
+ вот вам моё мнение об этом habetis de ea re quid sentiam;
+ разделить мнение idem sentire; consentire;
+ согласиться с чьим-либо мнением assensu suo comprobare sententiam alicujus;
+ расходиться во мнении dissentire; in sententia discedere;
+ присоединиться к чьему-л. мнению in sententiam alicujus pedibus vadere;
+ быть хорошего (высокого) мнения bene existimare;
+ говорить в защиту какого-л. мнения disputare in aliquam sententiam;
+ общественное мнение fama (militum; contra famam omnium);
+ когда кто-л. высказывал своё мнение quum dixisset aliquis, quid sibi videretur;
+ внушать то одни мнения, то другие variare invĭcem sententias;
+ отвергать чье-либо мнение respuere sententiam alterius;
+ наши мнения различны sententiae nostrae discrepant; opinionum inter nos dissimilitudo / dissentio est;
молва fama [ae, f] (de re aliqua, alicujus rei); fabula [ae, f]; rumor [oris, m]; sermo, onis, m; ventus [i, m]; fragor [oris, m];
+ молва, жадно подхватывающая вымысел и неправду fama ficti pravique tenax;
+ молва набирает сил по мере своего распространения fama vires acquirit eundo;
+ распространилась молва fama venerat [e]xierat;
Молдавия Moldavia [ae, f];
молебен litanīa [ae, f];
молекула molecula [ae, f];
молекулярный molecularis [e];
+ на молекулярном уровне moleculariter; gradu moleculari;
молчание silentium [ii, n]; taciturnitas [atis, f];
+ хранить молчание tolerare silentium; silentia agere; silentium habere; uti silentio;
+ соблюдать молчание во время чьей-л. речи tribuere silentium orationi alicujus;
+ нарушить молчание silentium vincere;
+ обойти молчанием transmittere silentio; transire (aliquem);
+ этого я не могу обойти молчанием hoc tacitus praeterire non possum;
+ ты не добьёшься молчания от меня non feres tacitum;
момент momentum [i, n]; temporis punctum [i, n]; vestigium [ii, n] (temporis); tempus, oris, n; locus [i, m];
+ в один момент vestigio temporis;
+ в данный момент nunc;
+ в данный момент это не важно nihil ad hoc tempus;
+ в любой момент quovis tempore;
+ до настоящего момента adhuc;
+ к моменту выхода в свет sub tempus in lucem prodeundi;
+ важнейший момент momentum maximum (gravissimum);
+ отрицательный момент momentum negativum;
+ положительный момент momentum positivum;
+ последний момент extremum tempus;
+ момент начала сражения tempus commitendi proelii;
+ использовать удобный момент для чего-л. tempus capere ad aliquid;
+ основные моменты summae rerum;
моментально statim;
монада monas, adis, f;
монарх rex [gis, m]; princeps [cipis, m]; imperator [oris, m]; monarchus [i, m]; monarcha [ae, m];
+ конституционный монарх monarcha constitutionalis;
монархия imperium [ii, n] singulare; regnum [i, n]; monarchia [ae, f]; dominatus [us, m] unius;
монастырь coenobium [ii, n]; monasterium [ii, n]; claustrum [i, n]; monachium [ii, n]; asceterium [ii, n];
монашеский monachus [a, um]; monachicus [a, um]; monasticus [a, um];
+ монашеский орден sodalicium; sodalitas [atis, f]; ordo, inis, m;
монашество ordo monachicus; vita monachica;
+ вступить в монашество vitam religiosam inire / amplecti; religioso ordini nomen dare;
+ принят в монашество in sacram familiam cooptatus est; ad sacri ordinis alumnos aggregatus, in numerum dicatorum Deo hominum relatus est;
монополизировать in monopolium redigere [o [e]gi, actum];
монополия monopolium [ii, n];
+ монополией называется, когда один человек скупает весь товар определенного вида, устанавливая цены по своему собственному усмотрению monopolium dicitur, cum unus solus aliquod genus mercaturae universum emit, pretium ad suum libitum statuens;
монотеизм monotheismus [i, m], unius dei cultus [us, m] / religio [onis, f];
монотеист monotheista [ae, m]f, unius dei cultor [onis, m], unum deum esse professus / profitens, monotheisticae doctrinae sectator [oris, m];
море mare, is, n; pelagus, i (n); pontus [i, m]; aequor, oris, n; altum [i, n]; fretum [i, n]; salum [i, n]; sal, salis, m;
+ над уровнем моря supra mare;
+ по берегу Балтийского моря ad litora maris Baltici;
+ Мёртвое море Mare Mortuum;
+ при бурном волнении моря pelago vetante;
+ бушуещее море mare non tractabile;
+ ярость (разбушевавшегося) моря truculenta pelagi;
+ море в сильном волнении, море бушует fervet aestu pelagus; horrescit mare crebrosque fluctus in littus evolvit; levatur inhorrescens mare, ventoque acriori concitatum fluctus ciet, nautarumque ministeria turbat;
+ море стоит тихо mare stat ventis placidum;
+ ехать морем uti mari;
+ расстилающееся внизу море suppositae undae;
+ выйти в открытое море vela dare in altum;
+ Черное море pontus Euxinus; mare Euxinum; mare Nigrum;
+ Красное море mare Rubrum;
+ Каспийское море mare Caspi(c)um;
+ тишина моря tranquillitas maris;
+ переплыть море perarare pontum;
+ он потонул в море fluctibus maris absorptus est; aquis maris suffocatus;
мороз frigus, frigoris, n; gelu[us, n] (flumina constiterunt gelu); algor [oris, m]; frigoris acerbitas [atis, f] / asperitas [atis, f];
+ На этой неделе вся Финляндия страдала от непривычных морозов. Hac septimana tota Finnia frigoribus insolitis laboravit;
+ мороз стоит великий frigus saevit; frigus infestum est; magnum et acre est frigus; frigus existit acerbissimum; summum et intolerabile frigus est;
+ мороз усиливается / становится сильнее frigus gliscit / invalescit / incrementum agit/capit;
+ мороз становится легче remittit / frangit se frigus; frigoris acerbitas mitigatur / lenitur / sedatur;
мочь posse [sum, tui,-]; licere [eo, ui, licitum]; valere [eo, ui, -] (ad aliquid faciendum, in aliquid); quire [eo, ivi, -];
+ не мочь nequire;
+ я не могу удержаться от слёз nequeo quin fleam;
+ не могу не послать тебе письма facere non possum, quin ad te litteras mittam;
+ может быть forsan; forsitan; forte; fortasse; haud scio an;
+ это я могу утверждать haec habeo affirmare;
мудрый sapiens [ntis]; sapientia praeditus [a, um]; prudens [ntis]; sophos; cordatus [a, um]; qui est sanae mentis;
муж vir [i, m] (mulierque; vir et uxor; tuus); maritus [i, m]; erus [i, m]; conjux [gis, m]; vir connubio junctus / conjugio illigatus; compar [is, m]; dominus [i, m];
+ славный и почтенный муж vir clarus et honoratus;
+ жена, которая была за многими мужьями multarum nuptiarum mulier;
мужественно fortiter; generose; animo mango fortique;
+ мужественно сражаться animo strenuo facere;
+ мужественно защищаться se acri animo defendere;
+ он мужественно принял этот горестный случай animo strenuo et impavido casum acerbissimum accepit;
+ он сражается мужественно Martiam vim praefert in proelio; summa vi ciet proelia; proelium gerit magno animo;
мужественный fortis [e] (vir); strenuus [a, um]; magnanimus [a, um]; ferox [cis] (ferocissimi per acies cecidissent); animosus [a, um] (vir, Hector); generosus [a, um]; virilis [e] (animus; ingenium); mas, maris; masculus [a, um];
+ мужественный в опасности fortis ad pericula;
+ показать себя мужественным se virum ostendere / praebēre; facere viriliter;
мужской masculus [a, um]; mas [maris]; masculinus [a, um]; virilis [e] (sexus; vultus; vox; calceus; genus);
мужчина vir [i, m] (mulierque); homo [inis, m]; mas [maris, m];
+ хотела бы я родиться мужчиной virum me natam vellem;
+ переносить страдание как подобает мужчине dolorem ferre ut vir;
+ будь мужчиной virum te praesta;
+ (если) мальчики это могут, (то неужели) не смогут взрослые мужчины? pueri hoc possunt, viri non poterunt?
муза Musa [ae, f]; Camaena [ae, f];
музей mus(a)eum [i, n];
+ хранитель музея musei custos [odis, m];
музицирование ludicia [orum, npl]pl;
музыка musica [ae, f]; musice [e]s, f; ars [artis, f] musica; symphōnia [ae, f]; symphoniae concentus [us, m];
+ вокальная музыка symphonia / concentus vocalis;
+ инструментальная музыка symphonia instrumentalis;
+ по правилам музыки e regulis artis musicae;
+ когда (пока) играла музыка quum symphōnia caneret;
+ под звуки музыки ad symphōniam;
+ при звуках оглушительной музыки symphoniā strepente;
+ музыка чужда римским нравам…ну, а что касается пляски (танцев), то она просто считается пороком musica Romanis moribus abest…, saltare vero etiam in vitiis ponitur;
музыкальный musicalis [e];
+ музыкальная драма melodramatium [ii, n];
+ музыкальные ноты chartae musicae / symphonicae;
+ музыкальная азбука elementa [orum, npl] musices; musicum alphabetum [i, n];
музыкант musicus [i, m]; cantator [oris, m]; cantor [oris, m]; symphōniacus [i, m];
+ музыканты оркестра symphoniaci pueri, servi;
мутить воду turbulentam facere [io, feci, factum] aquam; turbare [1] (aquam limo); turbidare [1] (aquam);
мутный turbidus [a, um]; turbulentus [a, um] (aqua); turbatus [a, um]; puter, tris, tre;
+ вода мутная от ила limo turbata aqua;
+ в мутной воде in aqua turbida;
+ ловить рыбку в мутной воде ali malo publico;
мысль sententia [ae, f]; sensus [us, m]; acies [ei, f] (aciem intendere); mens; mentis actio [onis, f]; cogitatio [onis, f]; opinio [onis, f];
+ прийти к мысли что-л. сделать incidere ad aliquid faciendum;
+ мысль облечена в импровизированные слова verbo subito sumpta est sententia;
+ сокровенная глубина мысли templa mentis;
+ самые сокровенные мысли interior animus, recondita animi pars, animi, interior pars, interiora orum, interior regio, profundum, animi secretum, imus animus, internitas, penetralis animus;
+ направить свои мысли на что-л. inducere animum in [ad] aliquid (jacentem animum inducere in spem meliorem);
+ хорошо выражать мысли словами cogitate mentis praeclare eloqui; verbis explicare;